„The beautiful landscape of battlefields, cemeteries and ruins..." –Przestrzeń pamięci i koncepcja (anty)ojczyzny w powieści Jaroslava Rudiša Winterbergs letzte Reise

Stephan Wolting

wolting@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Niemcy)

Abstrakt

Podstawą rozważań jest ciesząca się międzynarodowym uznaniem powieść Winterbergs letzte Reise [Ostatnia podróż Winterberga] Jaroslava Rudiša. Prawie 100-letni protagonista Winterberg (urodzony w Reichenberg/Sudetenland, dziś Liberec/CZ) odbywa pociągiem podróż z Berlina do Sarajewa wraz ze swoim, pochodzącym z Czech opiekunem Krausem, który zajmuje się często starszymi ludźmi i towarzyszy im w ostatnich miesiącach życia. Opierając się na swoistej rywalizacji o ojczyznę między dwoma protagonistami, o potencjalnie zacofaną, ale przyszłościową Monarchię Austro-Węgierskiej i na negatywnych skojarzeniach z ojczyzną – komunistyczną Czechosłowacją – „stara ojczyzna” staje się bardziej obca niż „kraina wygnania”, tj. Niemcy – w artykule podjęta została próba redefinicji pojęcia ojczyzny oraz obcości, a w konsekwencji przewartościowania relacji między tym, co własne, a tym, co obce, i oraz przedstawiono nową koncepcję Ojczyzny „w nędznych czasach”.


Słowa kluczowe:

Przestrzeń pamięci, koncepcja (anty)ojczyzny, route d´horizont, monarchia KuK (monarchia austro-węgierska), CSSR

Bibliografia

Albrecht, Glenn. “Solastalgia: a new concept in human health and identity.” PAN 3 (2010): 41–55. Google Scholar

Achleitner, Friedrich. Wiener Vorlesungen im Rathaus. Wien: Picus-Verlag, 1990. Google Scholar

Assmann, Aleida. Das neue Unbehagen an der Erinnerungskultur: Eine Intervention. München: C.-H. Beck, 2013. Google Scholar

Assmann, Aleida. Formen des Vergessens. 10. Vorlesung Stiftungsprofessur: Mainz/Germersheim, 29./30. Juni 2015. www.blogs.uni-mainz.de/ studgen-stiftung-jgsp/files/2019/01/Abschlussvorlesung-Aleida-Assmann-Vergessen.pdf. Google Scholar

Assmann, Jan. Das kulturelle Gedächtnis. Schrift, Erinnerung und politische Identität in frühen Hochkulturen. München: C.H. Beck, 1992. Google Scholar

Bausinger, Hermann. „Heimat in einer offenen Gesellschaft. Begriffsgeschichte als Problemgeschichte.“ In Heimat: Analysen, Themen, Perspek-tive, edited by Will Cremer, and Ansgar Klein, 76-90. Bielefeld: Westfalen Verlag, 1990. http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:bsz:21-opus-67525, http://hdl.handle.net/10900/47994. Google Scholar

Baccolini, Raffaela and Molan, Tim. „Introduction: Dystopia and Histories.“ In Dark Horizons. Science fiction and the Dystopian Imagination, edited by Baccolini, Raffaela, and Tim Molan. New York/London: Routledge, 2003. Google Scholar

Bloch, Ernst. Das Prinzip Hoffnung. Vol. III. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1979. Google Scholar

Erll, Astrid, and Nünning, Ansgar. Gedächtniskonzepte der Literaturwissenschaft. Theoretische Grundlegung und Anwendungsperspektiven. Berlin: de Gruyter, 2005. Google Scholar

Heimat. Konturen und Konjunkturen eines umstrittenen Konzepts, edited by Gebhard, Gunther, Geissler, Oliver, and Steffen Schröter. Bielefeld: transcript Verlag, 2015. Google Scholar

Heimat Revisited. Kulturwissenschaftliche Perspektiven auf einen umstrittenen Begriff, edited by Bönisch, Dana, Runia, Jill, and Hanna Zehschneider. Berlin: de Gruyter, 2020. Google Scholar

Greverus, Ina Maria. Der territoriale Mensch. Ein literaturanthropologischer Versuch zum Heimatphänomen. Frankfurt am Main: Athenäum, 1972. Google Scholar

Halbwachs, Maurice. Das kollektive Gedächtnis. Frankfurt am Main: Fischer, 1991. Google Scholar

Hansen, Klaus P. Kultur, Kollektiv, Nation. Passau: Stutz, 2009. Kundera, Milan. “Un occident kidnappé oder die Tragödie Zentraleuropas.“ Translated by Cornelia Falter. Kommune. Forum für Politik und Ökonomie 2, no. 7 (1984): 43-52. Google Scholar

Kunisch, Hans Peter. „Königgrätz ist nie vorbei,“ DIE ZEIT. Accessed November 30, 2022. www.zeit.de/2019/12/winterbergs-letzte-reise-jaroslav-Rudiš. Google Scholar

Layh, Susanna. Finstere neue Welten: Gattungsparadigmatische Transformationen der literarischen Utopie und Dystopie (text & theorie). Würz-burg: Königshausen & Neumann, 2014. Google Scholar

Lübbe, Hermann. Säkularisierung. Geschichte eines ideenpolitischen Begriffs. Studienausgabe. Freiburg: Alber, 2014. Google Scholar

Markowitsch, Hans, and Harald Welzer. Das autobiographische Gedächtnis. Hirnorganische Grundlagen und biosoziale Entwicklung. Stuttgart: Klett/Cotta, 2005. Google Scholar

Morizot, Baptiste. “Ce mal de Pays sans exil. Les affects du mauvais temps qui vient.“ Revue Critique 1 (2019): 860–861. Google Scholar

Morizot, Baptiste. “Heimweh ohne Exil. Wie können wir mit der Verunsicher-ung umgehen, die eine sich immer schneller verändernde Welt hervorruft?“ Philosophie Magazin, Edition Januar (2020): 56–61. Google Scholar

Musil, Robert. Der Mann ohne Eigenschaften. Book 8, 1th Part. Accessed March 22, 2022. https://archive.org/details/MusilDerMannOhneEigen-schaften/page/n875/mode/2up?view=theate. Google Scholar

Polgar, Alfred. Kleine Schriften, edited by Marcel Reich-Ranicki, and Ulrich Weinzierl. Reinbek: Rowohlt, 1982–1986. Lizenzausgabe. Frankfurt am Main: Büchergilde Gutenberg, 1983-1988. Google Scholar

Richter, Jean Paul. „Impromptü's, welche ich künftig in Stammbücher schreiben werde (Cotta'sches Taschenbuch für Damen, 29, 1812).“ In Richter, Jean Paul. Sämtliche Werke. Vol. 32. Berlin: Reimer, 1842. Google Scholar

Rudiš, Jaroslav. Winterbergs letzte Reise. München: Luchterhand, 2019. Google Scholar

Schacter, Daniel L. Searching for Memory. The Brain, the Mind and the Past. New York: Basic Books, 1996. Google Scholar

Waldenfels, Bernhard. Ortsverschiebungen, Zeitverschiebungen. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2009. Google Scholar

Welzer, Harald. Das kommunikative Gedächtnis. Eine Theorie der Erinnerung. München: C.H. Beck, 2002. Google Scholar

Wolting, Stephan. “Fiktion und Fremde in Hans-Josef Ortheils Romanen ‚Die Erfindung des Lebens‘ und ‚Die Moselreise‘.“ In Zwischen Fremdheit und Erinnerung. Entwicklungen in der deutschen und polnischen Literatur nach 1989, edited by Carsten Gansel et al., 43-55. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2015. Google Scholar


Opublikowane
2022-12-30

Cited By / Share

Wolting, S. (2022). „The beautiful landscape of battlefields, cemeteries and ruins." –Przestrzeń pamięci i koncepcja (anty)ojczyzny w powieści Jaroslava Rudiša Winterbergs letzte Reise. Transfer. Reception Studies, 7, 73–86. https://doi.org/10.16926/trs.2022.07.01

Autorzy

Stephan Wolting 
wolting@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Niemcy

Statystyki

Abstract views: 60
PDF downloads: 75


Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Transfer. Reception Studies

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.


Podobne artykuły

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.