Kulturotwórczy potencjał tęsknoty. Kilka refleksji filologicznych

Anna Majkiewicz

a.majkiewicz@ujd.edu.pl
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie (Częstochowa) (Polska)

Joanna Ławnikowska-Koper


Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie (Częstochowa) (Polska)

Abstrakt

Celem artykułu jest przywołanie znaczeń (semantycznych, kulturowych) implikowanych słowem „tęsknota” – w perspektywie diachronicznej i synchronicznej. Wychodząc od pierwotnych znaczeń rzeczownika „tęsknota” w prasłowiańszczyźnie, wskazano, że tęsknota jako pojęcie filozoficzne ukonstytuowało się dopiero w tradycji judaistyczno-chrześcijańskiej, a jej podstawą było wyobrażenie o niedoskonałości conditio humana i wynikające z niej dążeniu do osiągnięcia ideału (Stwórcy). Następnie powołując się na typologię nostalgii zaproponowanej przez rosyjsko-amerykańską teoretyczkę kultury Svetlanę Boym, rozważono dwa typy tęsknoty (restoratywna i refleksyjna), a kryterium ich wydzielenia stanowiła oś czasu: przeszłość – przyszłość. Badaczki przekonują, że współcześnie mamy do czynienia ze wszechobecnością tęsknoty, co wynika – z jednej strony – z niepokojącej sytuacji na świecie (np. wojna w Ukrainie), a z drugiej strony – z ogólnej tendencji współczesnego świata, tj. niemożności osiągnięcia stanu spełnienia. Twórcza refleksja współczesnych artystów, pisarek i pisarzy nad doświadczaną i/lub antycypowaną utratą ostatecznie potwierdza kulturotwórczy potencjał pojęcia tęsknoty.


Słowa kluczowe:

Svetlana Boym, tęsknota, tęsknota restoratywna, tęsknota refleksyjna

Bibliografia

Boym, Svetlana. „Nostalgia jako źródło cierpień.” Translated by Iwona Boruszkowska. Ruch Literacki LX, no. 1 (352) (2019): 99. DOI 10.24425/rl.2018.124791. Google Scholar

Boym, Svetlana. The Future of Nostalgia. New York: Basic Books, 2001. Brückner, Aleksander. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927. Google Scholar

Corbineau-Hoffmann, Angelika. „Sehnsucht.“ In Historisches Wörterbuch der Philosophie online. Accessed December 1, 2022. https://www.schwa-beonline.ch/schwabe-xaveropp/elibrary/start.xav?start=%2F%2F*%5B%40attr_id%3D%27verw.sehnsucht%27%20and%20%40ou-tline_id%3D. DOI. 10.24894/HWPh.3768. Google Scholar

Heidegger, Martin. Rozprawa Schellinga o istocie ludzkiej wolności. Translated by Robert Marszałek. Warszawa: KR, 2004. Google Scholar

Gauger, Andreas. Jakob Böhme und das Wesen seiner Mystik. Berlin: Weißensee-Verlag, 2000. Linde, Samuel Bogumił. Słownik Języka Polskiego. Lwów: Zakład Ossolińskich, 1859, vol. V R.T. Google Scholar

Nowicki, Andrzej Rusław. „Filozofia tęsknoty do miejsc, od których jesteśmy daleko.” žurnal fìlosofìv slov'âns'kih krain, no. 2 (2002): 260-270. Google Scholar

Nowicki, Andrzej Rusław. Filozofia tęsknoty. Accessed December 1, 2021. http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,6273/k,2. Google Scholar

Praktyczny Słownik Współczesnej Polszczyzny. Edited by Halina Zgółkowa. Poznań: Kurpisz, 2003, vol. 42. Google Scholar

Schelling, Friedrich Wilhelm Joseph. Filozoficzne badania nas istotą ludzkiej wolności i sprawami z tym związanymi. Translated by Bogdan Baran. Kraków: Inter esse, 2003. Google Scholar

Simon, Coen. Warten macht glücklich. Eine Philosophie der Sehnsucht. Darm-stadt: Theiss, 2015. Google Scholar

Słownik Języka Polskiego. Edited by Witold Doroszewski. Warszawa: PWN, 1967. Vol. 9 T-Wyf. Google Scholar

Sobota, Daniel R. Źródła i inspiracje Heideggerowskiego pytania o bycie. Vol. II: Filozofia życia, filozofia egzystencji i filozofia religii. Bydgoszcz: Fundacja Kultury Yakiza, 2013. Google Scholar

Tatarkiewicz, Władysław. O szczęściu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe, 2010. Google Scholar

„Tęskna ciekawostka.” Accessed Dezember 1,2021. https://www.nck.pl/projekty-kulturalne/projekty/ojczysty-dodaj-do-ulubionych/ciekawostki-jezykowe/TESKNA_CIEKAWOSTKA. Google Scholar

The Banshees of Inisherin. Directed, written, and produced by Martin McDonagh. Irlandia 2022. Google Scholar

Tokarczuk, Olga. Dom dzienny, dom nocny. Wałbrzych: Wydawnictwo „Ruta”, 1999. Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2022-12-30

Cited By / Share

Majkiewicz, A., & Ławnikowska-Koper, J. (2022). Kulturotwórczy potencjał tęsknoty. Kilka refleksji filologicznych. Transfer. Reception Studies, 7, 19–28. https://doi.org/10.16926/trs.2022.07.19

Autorzy

Anna Majkiewicz 
a.majkiewicz@ujd.edu.pl
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie (Częstochowa) Polska

Autorzy

Joanna Ławnikowska-Koper 

Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie (Częstochowa) Polska

Statystyki

Abstract views: 72
PDF downloads: 38


Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Transfer. Reception Studies

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.


Inne teksty tego samego autora

1 2 > >> 

Podobne artykuły

1 2 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.