Kulturotwórczy potencjał tęsknoty. Kilka refleksji filologicznych
Anna Majkiewicz
a.majkiewicz@ujd.edu.plUniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie (Częstochowa) (Polska)
Joanna Ławnikowska-Koper
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie (Częstochowa) (Polska)
Abstrakt
Celem artykułu jest przywołanie znaczeń (semantycznych, kulturowych) implikowanych słowem „tęsknota” – w perspektywie diachronicznej i synchronicznej. Wychodząc od pierwotnych znaczeń rzeczownika „tęsknota” w prasłowiańszczyźnie, wskazano, że tęsknota jako pojęcie filozoficzne ukonstytuowało się dopiero w tradycji judaistyczno-chrześcijańskiej, a jej podstawą było wyobrażenie o niedoskonałości conditio humana i wynikające z niej dążeniu do osiągnięcia ideału (Stwórcy). Następnie powołując się na typologię nostalgii zaproponowanej przez rosyjsko-amerykańską teoretyczkę kultury Svetlanę Boym, rozważono dwa typy tęsknoty (restoratywna i refleksyjna), a kryterium ich wydzielenia stanowiła oś czasu: przeszłość – przyszłość. Badaczki przekonują, że współcześnie mamy do czynienia ze wszechobecnością tęsknoty, co wynika – z jednej strony – z niepokojącej sytuacji na świecie (np. wojna w Ukrainie), a z drugiej strony – z ogólnej tendencji współczesnego świata, tj. niemożności osiągnięcia stanu spełnienia. Twórcza refleksja współczesnych artystów, pisarek i pisarzy nad doświadczaną i/lub antycypowaną utratą ostatecznie potwierdza kulturotwórczy potencjał pojęcia tęsknoty.
Słowa kluczowe:
Svetlana Boym, tęsknota, tęsknota restoratywna, tęsknota refleksyjnaBibliografia
Bibliografia
Boym, Svetlana. „Nostalgia jako źródło cierpień.” Translated by Iwona Boruszkowska. Ruch Literacki LX, no. 1 (352) (2019): 99. DOI 10.24425/rl.2018.124791. Google Scholar
Boym, Svetlana. The Future of Nostalgia. New York: Basic Books, 2001. Brückner, Aleksander. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927. Google Scholar
Corbineau-Hoffmann, Angelika. „Sehnsucht.“ In Historisches Wörterbuch der Philosophie online. Accessed December 1, 2022. https://www.schwa-beonline.ch/schwabe-xaveropp/elibrary/start.xav?start=%2F%2F*%5B%40attr_id%3D%27verw.sehnsucht%27%20and%20%40ou-tline_id%3D. DOI. 10.24894/HWPh.3768. Google Scholar
Heidegger, Martin. Rozprawa Schellinga o istocie ludzkiej wolności. Translated by Robert Marszałek. Warszawa: KR, 2004. Google Scholar
Gauger, Andreas. Jakob Böhme und das Wesen seiner Mystik. Berlin: Weißensee-Verlag, 2000. Linde, Samuel Bogumił. Słownik Języka Polskiego. Lwów: Zakład Ossolińskich, 1859, vol. V R.T. Google Scholar
Nowicki, Andrzej Rusław. „Filozofia tęsknoty do miejsc, od których jesteśmy daleko.” žurnal fìlosofìv slov'âns'kih krain, no. 2 (2002): 260-270. Google Scholar
Nowicki, Andrzej Rusław. Filozofia tęsknoty. Accessed December 1, 2021. http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,6273/k,2. Google Scholar
Praktyczny Słownik Współczesnej Polszczyzny. Edited by Halina Zgółkowa. Poznań: Kurpisz, 2003, vol. 42. Google Scholar
Schelling, Friedrich Wilhelm Joseph. Filozoficzne badania nas istotą ludzkiej wolności i sprawami z tym związanymi. Translated by Bogdan Baran. Kraków: Inter esse, 2003. Google Scholar
Simon, Coen. Warten macht glücklich. Eine Philosophie der Sehnsucht. Darm-stadt: Theiss, 2015. Google Scholar
Słownik Języka Polskiego. Edited by Witold Doroszewski. Warszawa: PWN, 1967. Vol. 9 T-Wyf. Google Scholar
Sobota, Daniel R. Źródła i inspiracje Heideggerowskiego pytania o bycie. Vol. II: Filozofia życia, filozofia egzystencji i filozofia religii. Bydgoszcz: Fundacja Kultury Yakiza, 2013. Google Scholar
Tatarkiewicz, Władysław. O szczęściu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe, 2010. Google Scholar
„Tęskna ciekawostka.” Accessed Dezember 1,2021. https://www.nck.pl/projekty-kulturalne/projekty/ojczysty-dodaj-do-ulubionych/ciekawostki-jezykowe/TESKNA_CIEKAWOSTKA. Google Scholar
The Banshees of Inisherin. Directed, written, and produced by Martin McDonagh. Irlandia 2022. Google Scholar
Tokarczuk, Olga. Dom dzienny, dom nocny. Wałbrzych: Wydawnictwo „Ruta”, 1999. Google Scholar
Autorzy
Anna Majkiewicza.majkiewicz@ujd.edu.pl
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie (Częstochowa) Polska
Autorzy
Joanna Ławnikowska-KoperUniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie (Częstochowa) Polska
Statystyki
Abstract views: 72PDF downloads: 38
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Transfer. Reception Studies
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Anna Majkiewicz, Joanna Ławnikowska-Koper, Paul Martin Langner, Afektywna kultura? Od Redaktorów , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
- Joanna ŁAWNIKOWSKA-KOPER, Granice (nie)przyzwoitości. Dysforia. Przypadki mieszczan polskich Marcina Kołodziejczyka w kontekście polskiej recepcji Gabriele Wohmann , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Anna Majkiewicz, Samotność w przestrzeni pomiędzy (Vor der Zunahme der Zeichen Senthurana Varatharajaha) , Transfer. Reception Studies: Tom 6 (2021): AFEKTY 2 – WSPÓŁCZESNA KULTURA EMOCJI. TRANSFER. PRZEKŁAD. RECEPCJA
- Joanna Ławnikowska-Koper, Niemieckojęzyczna literatura Szwajcarii bez tabu , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
- Anna Majkiewicz, Migrant i nomada – tożsamości w ruchu. Moda czy konieczność? , Transfer. Reception Studies: Tom 4 (2019): PISARKI I PISARZE POLSKIEGO POCHODZENIA W NIEMCZECH I W AUSTRII. (POST)MIGRACJA TOŻSAMOŚĆ – TRANSKULTURA
- Joanna ŁAWNIKOWSKA-KOPER, Recepcja twórczości Ericha Hackla w krajach niemieckojęzycznych i w Polsce , Transfer. Reception Studies: Tom 1 (2016): CYRKULACJA LITERATURY NIEMIECKOJĘZYCZNEJ I POLSKIEJ W XXI WIEKU
- Joanna ŁAWNIKOWSKA-KOPER, Barbary Frischmuth (nie)obecność w Polsce. Twórczość pisarki i jej odczytywanie na niemieckojęzycznym i polskim rynku książki , Transfer. Reception Studies: Tom 2 (2017)
- Joanna Ławnikowska-Koper, Anna Majkiewicz, Od redaktorek , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Joanna ŁAWNIKOWSKA-KOPER , Zrozumieć obcość. Recepcja literatury niemieckojęzycznej w Polsce po 1989 roku, red. Monika Wolting, Stephan Wolting, Universitas, Kraków 2016, ISBN 978-83-242-2784-6, ss. 540 , Transfer. Reception Studies: Tom 2 (2017)
- Joanna ŁAWNIKOWSKA-KOPER, „Lilith spotyka Kalliope. Austria czyta, dyskutuje i tłumaczy” – międzynarodowa konferencja naukowa i warsztaty, Opole 1–11.04.2018 , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
Podobne artykuły
- Marcin Pliszka, Małe tęsknoty w "małej" prozie Roberta Walsera , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Joanna Warońska-Gęsiarz, Bruno Winawer o tęsknocie. Analiza wybranych utworów , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Justyna Krauze-Pierz, „Tam, gdzie idylla jest największa, panuje też tęsknota”. Polscy internowani w Szwajcarii i ich tęsknota za ojczyzną , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Manuela Graf, Kraj, w którym słodycz miesza się z goryczą. Irlandia jako obiekt tęsknoty w literaturze niemieckiej na przykładzie Dziennika irlandzkiego Heinricha Bölla , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Agnieszka Klimas, Wieczna tęsknota wiecznego Obcego – O problemie tęsknoty z perspektywy niemiecko-żydowskiej , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Michał Kisiel, Sieroty i przedmioty. Materialność tęsknoty i lęku w "Nakarmić kamień" Bronki Nowickiej , Transfer. Reception Studies: Tom 8 (2023): Lęk i strach we współczesnej literaturze niemieckojęzycznej, polskiej i irlandzkiej
- Barbara Hindinger, "Moje serce było chore i obolałe z tęsknoty". O motywie męskiej tęsknoty za miłością w listach Friedricha Hebbla do jego żony Christine , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Dorota Sośnicka, Pisarstwo będące próbą ‘tworzenia piękna' i 'szczęścia’: Tęsknota jako centralny motyw twórczości Ursa Widmera , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Tobiasz Janikowski, „Die Botin treuen Sinns“. Das Sehnsuchtsmotiv in der Musik der deutschen Romantik , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Anna Szyndler, Tropem metafizycznej tęsknoty przez utwory Daniela Kehlmanna , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.