Recepcja, czyli co? Przekład adaptacyjny w kontekście polityki (między cytatem a plagiatem)
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu recepcji w kontekście odbiorców oryginału
i przekładu. Badania oparto na zróżnicowaniu percepcji traktowanej jako postrzeganie oraz recepcji definiowanej jako przyjmowanie ze zrozumieniem wraz z konsekwencjami dotyczącymi przyjęcia w innej kulturze oraz ewentualnego wpływu danego tekstu na kulturę tłumaczenia. Dla analizy przyjęto metodę porównawczą, bazując przy tym na założeniach polisystemowej koncepcji przekładu. Z kolei dla zobrazowania różnych – związanych z recepcją przekładu – problemów przytoczono przykłady recepcji zależnej od czynników przede wszystkim światopoglądowych i politycznych, ale także tych wynikających z różnic językowych i kulturowych. Analizie poddano wykorzystanie cytatów, wprowadzenie do tekstu przekładu różnego rodzaju „zapożyczeń”, a nawet dokonanie plagiatu – na płaszczyźnie werbalnej, muzycznej i graficznej. Dzięki temu udało się nie tylko wykazać wielość czynników wpływających na recepcję tekstu, ale także ujawnić różnorodność sposobów jego odbioru w kulturze docelowej. Przytoczone przykłady wskazały też możliwości świadomego fałszowania procesu odbioru, jak również omyłkowych skojarzeń wywoływanych w świadomości odbiorcy przekładu.
Ponadto analiza dowiodła, że przyjęcie (odbiór) danego tekstu zależy od postrzegania go przez odbiorcę. W zakończeniu przeprowadzono podział recepcji na świadomą i nieświadomą, a także adekwatną do oryginału oraz fałszywą, która może być fałszowana świadomie. Stwierdzono również, że zmiany translatorskie często zależą od tłumacza: jego intencji, światopoglądu i wybranego przez niego celu.
Słowa kluczowe:
przekład, recepcja, percepcja, muzyka, tekstBibliografia
Bibliografia
Adela Velarde Pérez (Adelita). In Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Adela_Velarde_P%C3%A9rez. Google Scholar
Choma-Suwała, Anna. Recepcja poezji ukraińskiej przez pisarzy lubelskiego środowiska literackiego w okresie międzywojennym: próby interpretacji. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2019. Google Scholar
Mała encyklopedia przekładoznawstwa, edited by Urszula Dąbska-Prokop. Częstochowa: Educator, 2000. Google Scholar
Nowa encyklopedia przekładoznawstwa, edited by Urszula Dąbska-Prokop. Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica w Kielcach, 2010. Google Scholar
Gaszyńska-Magiera, Małgorzata, and Zuzanna Kołodziejska. Recepcja prze-kładów literatury iberoamerykańskiej w Polsce w latach 1945-2005 z per-spektywy komunikacji międzykulturowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwer-sytetu Jagiellońskiego, 2011. Google Scholar
Jarmuszkiewicz, Anna. “Retoryka kulturowa jako model recepcji i interpre-tacji.” In Prze(d)sądy. O czytaniu kultury, edited by Julian Czurko, and Mi-chał Wróblewski, 31–41. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014. Google Scholar
Jarmuszkiewicz, Anna. “Recepcja literacka – jak może być rozumiana we współczesnym literaturoznawstwie?” Pamiętnik Literacki, no. 1 (2019), 140–148. Google Scholar
Jędrzejko, Paweł. “Wspólnota śmiechu a “myślenie kolonizujące” – czyli Google Scholar
z czego nie śmieją się Anglicy.” In Komizm a przekład, edited by Piotr Fast, 78–97. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1997. Google Scholar
Kizeweter, Magdalena. [Subject syllabus:] “Recepcja przekładu w środowi-sku docelowym.” https://informatorects.uw.edu.pl/pl/courses/view? Google Scholar
prz_kod=3301-JS2813. Google Scholar
Korczak, Janusz. King Matt the First. Translated by Richard Lourie, with in-troduction by Bruno Bettelheim. New York: Farrar, Straus & Giroux, 1986. Google Scholar
Korczak, Janusz. Król Maciuś Pierwszy. Warszawa: Towarzystwo Wydawni-cze w Warszawie, 1923. Google Scholar
Корчак, Януш [Korczak, Janusz]. Король Матиуш Первый. Translated by Наталья Подольская [Nataliya Podolskaya], 1972. https://www.litres.ru/book/yanush-korchak/korol-matiush-pervyy-korol-matiush-na-neobitaemom-ostrove-68495633/chitat-onlayn/page-2/. Google Scholar
La Adelita, Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/La_Adelita. Google Scholar
Recepcja. Transfer. Przekład, edited by Jan Koźbiał, vol. I–VII. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. Google Scholar
Leksykon PWN, edited by Adam Karwowski. Warszawa: PWN 1972. Google Scholar
Лукомников, Герман [Lukomnikov, Herman]. “Минимализм: найди несколько отличий” [Minimalizm: najdi nieskolko otliczyj]. Новое литературное обозрение [Novoye literaturnoye obozreniye], no. 23 (1997): 329–330. Google Scholar
Маслов, Андрей [Maslov, Andrey]. “Белгородские полицейские составили восемь протоколов за дискредитацию российских военных” [Biełgorodskije policejskije sostawili wosieḿ protokołow za diskrieditacyju rossijskich wojennych]. Fonar.TV, 4.07.2022. https://www.rosbalt.ru/news/2022-07-04/v-belgorode-professora-filologa-budut-sudit-za-frazu-pust-vsegda-budet-solntse-pust-vsegda-budet-nebo-i-antivoennye-frazy-4949110. Google Scholar
Медвідь, В’ячеслав [Medvid, Vyacheslav]. Аделька й Адам [Adelka i Adam]. https://litgazeta.com.ua/articles/adelka-j-adam/. Google Scholar
Минор, Дана [Minor, Dana]. “Я получила тяжёлую весть о гибели своего племянника” [Ja połuczyła tiażołuju wiest́ o gibieli swojego plemiannika]. Fonar.TV, 19.07.2024. https://fonar.tv/article/2022/07/ Google Scholar
/ya-poluchila-tyazheluyu-vest-o-gibeli-svoego-plemyannika-kak-eks-prepodavatelya-sudili-za-diskreditiruyuschie-voennyh-kommentarii. Google Scholar
Подревский, Константин [Podrevsky, Konstantin] (lyrics), Фомин, Борис [Fomin, Boris] (music). Дорогой длинною [Dorogoj dlinnoju] 1924. https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D1%80%D0%BE% Google Scholar
D0%B3%D0%BE%D0%B9_%D0%B4%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%8E. Google Scholar
Skwara, Marta. “Recepcja twórcy obcego jako ‘stare’ i ‘nowe’ zagadnienie komparatystyczne.” In Komparatystyka dzisiaj. Vol. 1: Problemy teore-tyczne, edited by Ewa Szczęsna, and Edward Kasperski, 146–159. Kra-ków: Universitas, 2010. Google Scholar
Skwara, Marta. Polskie serie recepcyjne wierszy Walta Whitmana. Monografia wraz z antologią przekładów. Kraków: Universitas, 2014. Google Scholar
Słownik Języka Polskiego, vol. III R-Ż, edited by Mieczysław Szymczak. War-szawa: PWN, 1985. Google Scholar
Słownik polskiej terminologii przekładoznawczej, edited by Łukasz Bogucki, Joanna Dybiec-Gajer, Maria Piotrowska, and Teresa Tomaszkiewicz. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2019. Google Scholar
Słownik Terminów Literackich, edited by Stanisław Sierotwiński. Kraków: WSP w Krakowie, 1960. Google Scholar
Słownik terminów literackich. Wydawnictwa Edukacyjne WIKING, 2005–2008. http://www.wiking.edu.pl/article.php?subject=J%EAzyk%20Polski&id=583. Google Scholar
Słownik Wyrazów Obcych PWN, edited by Jan Tokarski. Warszawa: PWN, 1971. Google Scholar
Szymański, Edward (lirycs), and Dunayevsky, Izaak (music). Zdobywczym krokiem. https://staremelodie.pl/piosenka/3506/Zdobywczym_krokiem. Google Scholar
Święcicki, Wacław (lirycs), and Pławiński, Józef (music). Warszawianka 1905, 1879. https://pl.wikipedia.org/wiki/Warszawianka_1905. Google Scholar
Those Were the Days. In Wikipedia. https://ru.wikipedia.org/wiki/Those_ Google Scholar
Were_the_Days. Google Scholar
Южанинова, Ульяна [Yuzhaninova Ulyana]. Суд оштрафовал жителя Перми на 30 тысяч рублей за цитату из детской песни [Sud osztrafował żytiela Piermi na 30 tysiacz rublej za cytatu iz dietskoj pie-sni]. https://59.ru/text/incidents/2022/06/18/71420555/. Google Scholar
Кржижановский, Глеб [Krzhizhanovsky, Gleb]. Варшавянка [Varshavian-ka]. https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80 Google Scholar
%D1%88%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BA%D0%B0. Google Scholar
Wojtasiewicz, Olgierd. Wstęp do teorii tłumaczenia. Wrocław: Ossolineum, 1957. Google Scholar
Ошанин, Лев [Oshanin Lev] (lyrics), and Островский, Аркадий [Ostrovsky Arkady] (music). Пусть всегда будет солнце [Pustʹ wsiegda budiet sołnce], 1962. https://www.youtube.com/watch?v=paxlqGUxffw. Google Scholar
La Adelita. https://www.google.com/search?client=firefox-b-e&q=La+Adelita#fpstate=ive&ip=1&vld=cid:60b28c62,vid:hlGtOv-QEQQ,st:0. Google Scholar
Лебедев-Кумач, Василий [Lebedev-Kumach, Vasily] (lyrics), and Дунаевский, Исаак [Dunayevsky, Isaak] (music). Марш веселых ребят [Marsz wiesiełych riebiat], 1934. https://www.google.com/search?client=firefox-b-e&sca_esv=62807fa8b11614b1&sxsrf=ACQVn09VboXCL6V5obXHxgDscrfyj5z49g:1711912100726&q=%D0%92%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8B%D0%B5+%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%8F%D1%82%D0%B0+%D0%BC%D0%B0%D1%80%D1%88&tbm=vid&source=lnms&prmd=vinbz&sa=X&ved=2ahUKEwjI35nFmZ-FAxVYJxAIHV_ Google Scholar
uBfoQ0pQJegQIDRAB&biw=1920&bih=947&dpr=1#fpstate=ive&vld=cid: Google Scholar
edbdf21c,vid:fiSSxMKBuRQ,st:0. Google Scholar
Повстань, народе мій [Powstanʹ, narodie mіj]. March of the Insurgents of the Ukrainian People’s Republic, 1919. https://www.google.com/search?client=firefox-b-e&q=%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D1%81%D1% Google Scholar
%D0%B0%D0%BD%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5+%D0%BC%D1%96%D0%B9#fpstate=ive&ip=1&vld=cid:860243ba,vid:bFvH4XPRWzw,st:0. Google Scholar
Повстань, народе мій [Powstanʹ, narodie mіj]. March of the Insurgents of the Ukrainian People’s Republic, 2022. https://www.google.com/search?client=firefox-b-e&q=%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D1%81%D1% Google Scholar
%D0%B0%D0%BD+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5+%D0%BC%D1%96%D0%B9#fpstate=ive&vld=cid:73381d5f,vid:DWnrQiexoO4,st:0. Google Scholar
Лебедев-Кумач, Василий [Lebedev-Kumach, Vasily] (lyrics), and Александров, Александр [Alexandrov, Alexander] (music). Священная война [Swiaszczennaja wojna], 1941. https://www.youtube.com/watch?v=IrIE0NsAZQI. Google Scholar
Shaggy. Those Days (feat Nash). https://www.youtube.com/watch?v=ysRKPGgBR1o. Google Scholar
Those Were the Days. Translated by Eugene Raskin. https://www.youtube.com/ Google Scholar
watch?v=JnxTT7XXMPA. Google Scholar
Karo. Adelita. http://teledyski.info/teksty/?m=2&a=karo&p=adelita. Google Scholar
Duet Karo – Śląskie Szlagry. https://www.youtube.com/watch?v=ajp4TRHbFts. Google Scholar
Gabrielle. https://www.google.com/search?client=firefox-b-e&sca_esv= Google Scholar
e2dc8174cd1c459c&sxsrf=ACQVn0-pMGe5EiRkLyuy_EcDx_hOEkPW Google Scholar
-Q:1711957673462&q=Gabrielle+Hootenanny+Singers&tbm=vid&source=lnms&prmd=ivnbz&sa=X&ved=2ahUKEwj45_ynw6CFAxVnR_ Google Scholar
EDHd4cBCEQ0pQJegQICxAB&biw=1920&bih=947&dpr=1#fpstate=ive&vld=cid:14fa4af5,vid:0xoqIIq068U,st:0. Google Scholar
Stig Rossner & Bengt Thomas (lyrics), and Arkady Ostrovsky (music). Ga-brielle. Accessed March 28, 2024. https://sv.wikipedia.org/wiki/ Google Scholar
The_Northern_Lights_-_Gabrielle. Google Scholar
Adela Velarde Pérez (Adelita). https://en.wikipedia.org/wiki/Adela_Velarde_P%C3%A9rez. Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 0PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Transfer. Reception Studies
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Podobne artykuły
- Edyta Manasterska-Wiącek, Czy rosyjska luna to polski księżyc? Sensy i nonsensy w przekładzie i recepcji rodzaju gramatycznego , Transfer. Reception Studies: Tom 9 (2024): The Literature (of the) “now.” Interventions, Trends and Revisions
- Anna Mach, Rola elementów intersemiotycznych w tłumaczeniu piosenki – na przykładzie Coin-Operated Boy zespołu The Dresden Dolls , Transfer. Reception Studies: Tom 9 (2024): The Literature (of the) “now.” Interventions, Trends and Revisions
- Katarzyna LUKAS, Przekraczanie granic w przekładzie intersemiotycznym: powieść graficzna Dietera Jüdta Heimsuchung und andere Erzählungen von Bruno Schulz , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Markus EBERHARTER, Batowski jako krytyk polskiego przekładu wiersza Friedricha Schillera Die Ideale , Transfer. Reception Studies: Tom 2 (2017)
- Aleksandra JACKIEWICZ, W poszukiwaniu potwierdzenia własnego głosu poetyckiego poprzez tłumaczenie: współczesna poezja polska w przekładzie na język hiszpański , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- adamregiewicz, Mediewalizm jako przykład reception studies , Transfer. Reception Studies: Tom 9 (2024): The Literature (of the) “now.” Interventions, Trends and Revisions
- Weiting Zhao, „Współodczuwanie”. Drogi recepcji twórczości Czesława Miłosza w Chinach , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
- Marta KAŹMIERCZAK, Paradygmat intertekstualny i jego translatologiczne pożytki – perspektywa wschodnioeuropejska , Transfer. Reception Studies: Tom 2 (2017)
- Paul Martin LANGNER, Narracja i performacja. Recepcja tematów średniowiecznych w adaptacjach operowych polskich kompozytorów na przykładzie Króla Artura , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Joanna ŁAWNIKOWSKA-KOPER, Granice (nie)przyzwoitości. Dysforia. Przypadki mieszczan polskich Marcina Kołodziejczyka w kontekście polskiej recepcji Gabriele Wohmann , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
