Lęki współczesne. Sztuki nagrodzone w 2023 roku w konkursie dramaturgicznym „Strefy kontaktu” wobec tradycji romantyzmu
Abstrakt
W artykule przedstawiono analizę trzech sztuk nagrodzonych w 2023 roku w konkursie dramaturgicznym „Strefy kontaktu” zorganizowanym przez Wrocławski Teatr Współczesny im. Marii i Edmunda Wiercińskich we Wrocławiu oraz Miasto Wrocław. Były to: Rozmowy mijane Ignacego Karpowicza (nagroda główna), Uwolnienie Zenona Fajfera oraz Dziennik szału i chciwości Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk (dwa z czterech równorzędnych wyróżnień).
Utwory różnią się sposobem kreowania świata przedstawionego, formą przekazu, sposobem konstruowania i obiektywizacji lęku, ale również grą prowadzoną z tradycją romantyzmu, epoką o szczególnym znaczeniu w polskiej kulturze i przypominaną na wiele sposobów w 2022 roku, który został ustanowiony przez Sejm RP Rokiem Romantyzmu Polskiego.
W utworach pojawiają się więc postacie o niejasnym statusie ontologicznym, duchy, zjawy i upiory (Dziennik szału i chciwości, Rozmowy mijane), zwracające uwagę na to, co niesamowite i wymykające się ludzkiemu rozumowi, cytaty dzieł romantycznych i rozmaite aluzje. Kontekst romantyczny nie zawsze jest zapisany w utworze. Stanowi on wówczas swego rodzaju pamięć genologiczną dramatu, rezerwuar określonych tematów, sposobów ich wyrażania, określony model świata przedstawionego, tworzenia sytuacji scenicznych czy konstruowania bohatera – samotnego, nieszczęśliwego, poszukującego miłości i celu życia.
Lęki bohaterów są ujawniane za pomocą typowych technik: zamknięty straszny pokój (Dziennik szału i chciwości), zamknięcie bohaterów w jakiejś przestrzeni (Uwolnienie), ich ucieczka przed światem i ludźmi (Dziennik szału i chciwości), doświadczanie pustki (Uwolnienie), poszukiwanie celu życia i chęć dookreślenia siebie (Rozmowy mijane). Sposób pokazania i skonstruowania postaci oraz świat przedstawiony zachęcają, by zadać pytanie o kondycję współczesności, również w zestawieniu z romantyzmem.
Słowa kluczowe:
polski dramat współczesny, dziedzictwo romantyczne, lęki i obawy w sztukach teatralnych, konkurs dramaturgiczny „Strefy kontaktu”Bibliografia
Bibliografia
Bagłajewski, Arkadiusz. Obecność romantyzmu. Lublin: Wydawnictwo Uni-wersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2015. Google Scholar
Barski, Kamil. “Korzenie lęku. Katastroficzna historiozofia romantyzmu jako źródło kategorii grozy w literaturze epoki.” Ruch Literacki 1, 376, (2023): 63–83. Google Scholar
Bielik-Robson, Agata. Na drugim brzegu nihilizmu. Filozofia współczesna Google Scholar
w poszukiwaniu nowego podmiotu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, 1997. Google Scholar
Ceklarz, Jan. “Warstwowość lęku według Antoniego Kępińskiego.” In Ana-tomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze, edited by Bogusława Bodzioch-Bryła, and Lilianna Dorak-Wojakowska, 65–75. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2017. Google Scholar
Dobrzyńska, Dorota. Czarny romantyzm we współczesnej literaturze popular-nej. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, 2020. Google Scholar
Dorak-Wojakowska, Liliana. “Doświadczenie lęku w teatrze paniki Józefa Szajny.” In Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze, edited by Bogusława Bodzioch-Bryła, and Lilianna Dorak-Wojakowska, 317–334. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2017. Google Scholar
Fajfer, Zenon. Uwolnienie. Accessed May 26, 2023. https://strefykontaktu.pl/files/docs/fajfer_uwolnienie.pdf. Google Scholar
Galernicy wrażliwości, edited by Maria Janion, and Stanisław Rosiek. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1981. Google Scholar
Jakimiak, Agnieszka. Kraj na U. Accessed May 26, 2023. https://strefykontaktu.pl/sk/Baza_sztuk,82. Google Scholar
Janion, Maria. “Zmierzch paradygmatu.” In Maria Janion. Czy będziesz wie-dział, co przeżyłeś, 5–22. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 1996. Google Scholar
Jarmułowicz, Małgorzata. “Teatralne oblicza lęku.” In Przestrzenie lęku. Lęk w kulturze i sztuce XIX–XX wieku, edited by Dariusz K. Sikorski, and Ta-deusz Sucharski, 195–200. Słupsk: Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku, 2006. Google Scholar
Karpowicz, Ignacy. Rozmowy mijane. Accessed May 26, 2023. https://strefykontaktu.pl/files/docs/karpowicz_rozmowy_mijane.pdf. Google Scholar
Kasperski, Edward. “Literatura i lęk. W kręgu poetyki, estetyki i antropolo-gii.” In Przestrzenie lęku. Lęk w kulturze i sztuce XIX–XX wieku, edited by Dariusz K. Sikorski, and Tadeusz Sucharski, 7–21. Słupsk: Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku, 2006. Google Scholar
Kurska, Anna. Fragment romantyczny. Wrocław: Zakład Narodowy im. Osso-lińskich 1989. Google Scholar
Legrand, Gerard. Sztuka romantyzmu. Translated by Igor Waleńczak. [War-szawa]: HPS: Rzeczpospolita, [2007]. Google Scholar
Ławski, Jarosław. “Co to jest czarny romantyzm?” In Jarosław Ławski. Bo na tym świecie Śmierć. Studia o czarnym romantyzmie, 7–36. Gdańsk: słowo/ obraz/ terytoria, 2008. Google Scholar
Regiewicz, Adam. “Cywilizacja strachu, czyli Nowe Średniowiecze.” In Ana-tomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze, edited by Bogusława Bodzioch-Bryła, and Lilianna Dorak-Wojakowska, 468–471. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie 2017. Google Scholar
Romantyzm w literaturze i kulturze po 1989 roku. Mapowanie recepcji, edited by Danuta Zawadzka, Krzysztof Andruczyk, Magdalena Dudzińska, and Monika Justyna Roman. Sejny: Fundacja Pogranicze 2019. Google Scholar
Sawicka, Katarzyna. “Nie ma takiego lęku, który nadałby sens życiu – kondy-cja ponowoczesna w świetle twórczości Sarah Kane.” In Przestrzenie lę-ku. Lęk w kulturze i sztuce XIX–XX wieku, edited by Dariusz K. Sikorski, and Tadeusz Sucharski, 185–193. Słupsk: Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku 2006. Google Scholar
Sikorska-Miszczuk, Małgorzata. “Dziennik szału i chciwości.” Accessed May 26 2023. https://strefykontaktu.pl/files/docs/sikorskaxmiszczuk_dzienni.pdf. Google Scholar
Sikorski, Dariusz S., and Tadeusz Sucharski. “Dlaczego lęk?” In Przestrzenie lęku. Lęk w kulturze i sztuce XIX–XX wieku, edited by Dariusz K. Sikorski, and Tadeusz Sucharski, 5–6. Słupsk: Wydawnictwo Pomorskiej Akade-mii Pedagogicznej w Słupsku, 2006. Accessed May 11, 2023. https://strefykontaktu.pl/sk/O_konkursie,77. Google Scholar
Sobolewska, Justyna. “Rozmowa z Ignacym Karpowiczem, pisarzem karko-łomnym.” Polityka, no. 44 (2010). Accessed July 10, 2024. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1509914,1,rozmowa-z-ignacym-karpowiczem-pisarzem-karkolomnym.read. Google Scholar
Autorzy
Joanna Warońska-Gęsiarzj.waronska@ujd.edu.pl
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie Polska
Statystyki
Abstract views: 0PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Transfer. Reception Studies

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Joanna Warońska-Gęsiarz, Bruno Winawer o tęsknocie. Analiza wybranych utworów , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
Podobne artykuły
- Agata Mirecka, Współczesny dramat i teatr w krajach niemieckojęzycznych w kontekście europejskim. Sprawozdanie z projektu i międzynarodowej konferencji naukowej Przestrzenie Humanum: Dramat i teatr współczesny dla zrównoważonej przyszłości (Kraków, 3–5 października 2024) , Transfer. Reception Studies: Tom 9 (2024): The Literature (of the) “now.” Interventions, Trends and Revisions
- Aneta JURZYSTA, Milczenie werblisty, czyli Günter Grass w ocenie prasy niemieckiej i polskiej po śmierci , Transfer. Reception Studies: Tom 1 (2016): CYRKULACJA LITERATURY NIEMIECKOJĘZYCZNEJ I POLSKIEJ W XXI WIEKU
- Aleksandra Budrewicz, Marie Corelli w Polsce. W setną rocznicę jej śmierci , Transfer. Reception Studies: Tom 9 (2024): The Literature (of the) “now.” Interventions, Trends and Revisions
- Ewelina TKACZ, Poza granicami gatunku: transformacja baśni we współczesnej literaturze niemieckojęzycznej (Rafik Schami, Walter Moers, Elfriede Jelinek) , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Adrian Gleń, O strategiach uobecniania Friedricha Hölderlina w polskiej poezji współczesnej. Przyczynek do studiów receptywnych (prolegomena do większej całości) , Transfer. Reception Studies: Tom 9 (2024): The Literature (of the) “now.” Interventions, Trends and Revisions
- Jolanta PACYNIAK, Recepcja twórczości Jenny Erpenbeck w Polsce i w krajach niemieckojęzycznych , Transfer. Reception Studies: Tom 1 (2016): CYRKULACJA LITERATURY NIEMIECKOJĘZYCZNEJ I POLSKIEJ W XXI WIEKU
- Agnieszka JEZIERSKA, Nowsze teksty dramatyczne Jelinek i ich długa droga na polskie sceny. Glossa do transferu teatralnego , Transfer. Reception Studies: Tom 2 (2017)
- Joanna Frużyńska, Gorzkie łzy nieznośnych dzieci w wersji polskiej, czyli o motywie płaczu w tłumaczeniach zbiorku Struwwelpeter Heinricha Hoffmanna , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
- Kamila ŁAPICKA, Polskie głosy w dyskusji o niemieckiej przeszłości w dwóch inscenizacjach Kamienia Mariusa von Mayenburga , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Joanna Warońska-Gęsiarz, Bruno Winawer o tęsknocie. Analiza wybranych utworów , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.