Paradygmat intertekstualny i jego translatologiczne pożytki – perspektywa wschodnioeuropejska
Abstrakt
W artykule dokonany został przegląd teoretycznych ujęć intertekstualności jako ontologicznej cechy tłumaczenia oraz przeprowadzona systematyzacja celów, dla jakich badacze odwołują się do tego paradygmatu, a jest to podejście szeroko reprezentowane w przekładoznawstwie wschodnioeuropejskim. Omówione zostały różne ujęcia tego zagadnienia i ich użycie w dyskursie, oraz wskazane powinowactwa myśli poszczególnych badaczy. Kategoria intertekstualności ma w translatologii liczne zastosowania: służy określeniu miejsca przekładu wśród innych typów komunikacji, definiowaniu sposobu istnienia przekładu, apologii tłumaczenia jako pełnoprawnej działalności literackiej i obronie przed zarzutami wtórności, eksplorowaniu związków tłumaczenia z innymi tekstami, konstruowaniu podejść interdyscyplinarnych. W ostatnich latach intertekstualność została także uwzględniona w modelu opisującym proces przekładu.
Słowa kluczowe:
przekład, intertekstualność, ontologia, dyskursBibliografia
Bibliografia
Balcerzan E., Poetyka przekładu artystycznego [The poetics of artistic translation] (1968), [in:] idem, Literatura z literatury (strategie tłumaczy) [Literature out of literature (translators’ strategies)], Śląsk, Katowice 1998, p. 17–31. Google Scholar
Balcerzan E., Literatura z literatury (przekład jako cytat) [Literature out of literature (Translating as quoting)] (1985), [in:] idem, Literatura z literatury (strategie tłumaczy) [Literature out of literature (translators’ strategies)], Śląsk, Katowice 1998, p. 162–176. First printed as: Przekład jako cytat, [in:] Miejsca wspólne [Common places], ed. E. Balcerzan, S. Wysłouch, PWN, Warszawa 1985. Google Scholar
Barańczak S., Przekład artystyczny jako “samoistny” i “związany” obiekt interpretacji [Artistic translation as a ‘self-sufficient’ and ‘bound’ object of interpretation], [in:] Z teorii i historii przekładu artystycznego [Studies in theory and history of artistic translation], ed. J. Baluch, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1974, p. 47–74. Google Scholar
Bednarczyk A., Różnice strategii (aspekt intertekstualny w oryginale i w przekładzie literackim [Differences in strategy: Intertextual aspects of the original and of literary translation], [in:] Komparatystyka literacka a przekład [Comparative literature studies and translation], ed. P. Fast, Śląsk, Katowice 2000, p. 157–172. Google Scholar
Berman A., Translation and the Trials of the Foreign, trans. L. Venuti, [in:] The Translation Studies Reader, ed. L. Venuti, Routledge, London – New York 2000, p. 284–297. Google Scholar
Brzostowska-Tereszkiewicz T., Modernist Translation. An Eastern European Perspective. Models, Semantics, Functions, Peter Lang, Frankfurt am Main 2016. Google Scholar
Hermans T., The Conference of the Tongues, St. Jerome, Manchester 2007. Google Scholar
Kraskowska E., Twórczość Stefana Themersona. Dwujęzyczność a literatura [Stefan Themerson’s writing: Bilingualism and literature], Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1989. Google Scholar
Kraskowska E., Intertekstualność a przekład [Intertextuality and translation], [in:] Między tekstami. Intertekstualność jako problem poetyki historycznej [Between texts: Intertextuality as a problem of historical poetics], ed. J. Ziomek et al., PWN, Warszawa 1992, p. 129–145. Google Scholar
Legeżyńska A., Tłumacz i jego kompetencje autorskie [Translator and his authorial prerogatives] (1986), PWN, Warszawa 1999 (2nd ed.). Google Scholar
Markiewicz H., Odmiany intertekstualności [Varieties of intertextuality], [in:] idem, Wymiary dzieła literackiego [Dimensions of a literary work], Universitas, Kraków 1996, 215–238. (Earlier in: idem, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa [Literary studies and their neighbourhood], PWN, Warszawa 1989, p. 198–228). Google Scholar
Neubert A., Shreve G.M., Translation as Text (1992), Kent State UP, Kent, OH – London 2000. Google Scholar
Popovič A., Poetika umeleckého prekladu [Poetics of artistic translation], Tatran, Bratislava 1971. Google Scholar
Popovič A., Teoria przekładu w systemie nauki o literaturze [Translation theory within the system of the literary studies], trans. M. Papierz (1973), [in:] Współczesne teorie przekładu. Antologia [Contemporary translation theories: An anthology], ed. P. Bukowski, M. Heydel, Znak, Kraków 2009, p. 89–106. Google Scholar
Popovič A., Aspects of Metatext, “Canadian Review of Comparative Literature” 1976, Autumn, p. 225–235. Google Scholar
Skwara M., Polskie serie recepcyjne wierszy Walta Whitmana. Monografia wraz z antologią przekładów [Polish reception series of Walt Whitman’s poems: A monograph with a translation anthology], Universitas, Kraków 2014. Google Scholar
Skwara M., Translatologia a komparatystyka. Serie przekładowe jako problem komparatystyczny [Translation studies and comparative studies: A series of translations as a comparative issue], “Rocznik Komparatystyczny” [Yearbook of Comparative Studies] 2010, no. 1, p. 7–51. Google Scholar
Skwara M., Wyobraźnia badacza – od serii przekładowej do serii recepcyjnej [Researcher’s imagination – from translation series to reception series], “Poznańskie Studia Polonistyczne, Seria Literacka” [Poznań Polish Studies, Literary Series] 2014, no. 23 (43), p. 99–117. Google Scholar
Tokarz B., Wzorzec, podobieństwo, przypominanie [Model, resemblance, recalling], Śląsk, Katowice 1998. Google Scholar
Tokarz B., Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego [Encounters: Time-Space of artistic translation], Uniwersytet Śląski, Katowice 2010. Google Scholar
Torop P., Translation as Translating as Culture, “Sign Systems Studies” 2002, vol. 30, no. (2), p. 593–605. Google Scholar
Urbanek D., Pęknięte lustro. Tendencje w teorii i praktyce przekładu na tle myśli humanistycznej [The Broken mirror: Trends in the theory and practice of translation in the context of humanistic thought], Trio, Warszawa 2004. Google Scholar
Urbanek D., Dialektyka przekładu [The Dialectics of translation], Instytut Rusycystyki UW, Warszawa 2011. Google Scholar
Денисова Г., В мире интертекста: язык, память, перевод [In the world of intertext: Language, memory, translation], Азбуковник, Москва 2003. Google Scholar
Нестерова Н.М., Вторичность как онтологическое свойство перевода [Derivativeness as an ontological feature of translation], Пермский государственный технический университет, Пермь 2005. Google Scholar
Нестерова Н.М., Текст и перевод в зеркале современных философских парадигм [Text and translation in the mirror of contemporaryphilosophical paradigms], Мво образования и науки РФ, Перм. гос. техн. ун-т. – Перм. гос. техн. ун-т, Пермь 2005. Google Scholar
Нестерова Н.М., Наталья Михайловна (2012). Перевод в системе теории вторичности: Абсолютная и относительная вторичность перевода [Translation within the system of derivativeness theory: The absolute and the relative derivativeness of translation], LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken 2012. Google Scholar
Неупокоева И.Г., Некоторые вопросы изучения взаимосвязей и взаимодействия национальных литератур, [Selected issues in the study of mutual relations and interplay of national literatures], «Известия Академии Наук Армянской ССР» [Journal of the Academy of Sciences of the Armenian SSR], 1960, no. 5–6, p. 3–22. Google Scholar
Тороп П., Тотальный перевод [Total translation], Изд. Тартуского Университета, Тарту 1995. Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 65PDF downloads: 25
Podobne artykuły
- Katarzyna LUKAS, Przekraczanie granic w przekładzie intersemiotycznym: powieść graficzna Dietera Jüdta Heimsuchung und andere Erzählungen von Bruno Schulz , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Markus EBERHARTER, Batowski jako krytyk polskiego przekładu wiersza Friedricha Schillera Die Ideale , Transfer. Reception Studies: Tom 2 (2017)
- Aleksandra JACKIEWICZ, W poszukiwaniu potwierdzenia własnego głosu poetyckiego poprzez tłumaczenie: współczesna poezja polska w przekładzie na język hiszpański , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Karolina MATUSZEWSKA, „Wyjść z cienia, wydostać się z szafy i piwnicy" - międzynarodowy program literacko- -tłumaczeniowy TransStar Europa i jego wpływ na recepcję literatury niemieckojęzycznej XX i XXI wieku w Polsce , Transfer. Reception Studies: Tom 1 (2016): CYRKULACJA LITERATURY NIEMIECKOJĘZYCZNEJ I POLSKIEJ W XXI WIEKU
- Grzegorz KOWAL, Niemiecka recepcja Janusza Korczaka , Transfer. Reception Studies: Tom 1 (2016): CYRKULACJA LITERATURY NIEMIECKOJĘZYCZNEJ I POLSKIEJ W XXI WIEKU
- Joanna Frużyńska, Gorzkie łzy nieznośnych dzieci w wersji polskiej, czyli o motywie płaczu w tłumaczeniach zbiorku Struwwelpeter Heinricha Hoffmanna , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
- Elżbieta HURNIK, Listy Franza Kafki do Mileny Jesenskiej i Felicji Bauer. Obszary intymności , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Bernhard HARTMANN, Poesie?, Lyrik?, Dichtung?, Gedichte? - Uwagi na marginesie słowa-klucza w twórczości i poetyce Tadeusza Różewicza , Transfer. Reception Studies: Tom 2 (2017)
- Bożena BADURA, Furora Morfiny Szczepana Twardocha w Niemczech , Transfer. Reception Studies: Tom 1 (2016): CYRKULACJA LITERATURY NIEMIECKOJĘZYCZNEJ I POLSKIEJ W XXI WIEKU
- Marta Wimmer, Lęk przed wymazaniem. O niewidzialności niebinarnych tożsamości płciowych w "Blutbuch" Kim de l'Horizon , Transfer. Reception Studies: Tom 8 (2023): Lęk i strach we współczesnej literaturze niemieckojęzycznej, polskiej i irlandzkiej
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.