Między komizmem a postironią. Wariacje humoru w powieści Tyll Daniela Kehlmanna
Abstrakt
Daniel Kehlmann w powieści Tyll bada granice humoru, m.in. mieszając komizm z powagą czy stosując postironię. W artykule analizie poddane zostają odmiany humoru i me-tody tworzenia komizmu, zastosowane przez Kehlmanna zarówno na poziomie języka, w sa-mej strukturze powieści oraz na poziomie treści. Autor powieści posługuje się również post-ironią, czyli ironią ironii, jako zabiegiem literackim polegającym na przekraczeniu ironii, m.in. poprzez realizację puenty.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
Daniel Kehlmann, Tyll, humor, komizm, postironia, niemieckojęzyczna lite-ratura współczesnaBibliografia
Bibliografia
Balzter, Stefan. Wo ist der Witz? Techniken zur Komikerzeugung in Literatur und Musik. Berlin: Erich Schmidt Verlag, 2013. Google Scholar
Baur, Alexander, and Nikola Wiegeler. Humor in der Rhetorik. 2011. http://www.rheton.sbg.ac.at/rheton/2011/11/humor-in-der-rhetorik. Google Scholar
Behler, Ernst. “Ironie.” In Historisches Wörterbuch der Rhetorik, edited by Gert Ueding, mitbegründet von Walter Jens. In Verbindung mit Wilfried Barner, Dietrich Briesemeister et al., Vol. 4: Hu-K, 599–624. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1998. Google Scholar
Behler, Ernst. Ironie und literarische Moderne. München/Paderborn/Wien/ Zürich: Ferdinand Schöning Verlag, 1997. Google Scholar
Bender, Niklas. Die lachende Kunst. Der Beitrag des Komischen zur klassischen Moderne. Freiburg i.Br./Berlin/Wien: Rombach Verlag, 2017. Google Scholar
Benjamin, Walter. “Der Erzähler. Betrachtungen zum Werk Nikolai Lesskows.” In Gesammelte Schriften II, 2, edited by Rolf Tiedemann, and Hermann Schweppenhäuser, 438–465. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1977. Google Scholar
Borgers, Jorge Luis. “Kafka und seine Vorläufer.” In Borgers J. L. Inquisitionen, 118–121. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1992. Google Scholar
Bote, Hermann. “Ein kurzweiliges Buch von Till Eulenspiegel aus dem Lande Braunschweig. Wie er sein Leben vollbracht hat. Sechsundneunzig seiner Geschichten,” edited by Siegfried H. Sichtermann. Berlin: Insel Verlag, 2017. Google Scholar
Brant, Sebastian. Das Narrenschiff. Nach der Erstausgabe (Basel 1949) mit den Zusätzen der Ausgaben von 1495 und 1499 sowie den Holzschnitten der deutschen Originalausgaben, edited by Manfred Lemmer. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1986. Google Scholar
Das Komische, edited by Wolfgang Preisendanz, and Rainer Warning. München: W. Fink Verlag, 1976. Google Scholar
Diekmannshenke, Hajo, and Neuhaus Stefan, and Schaffers Uta. “Vorwort.” In Das Komische in der Kultur. Unter Mitarbeit von Eva Stubenrauch, edited by Hajo Diekmannshenke, and Stefan Neuhaus, and Uta Schaffers, 11–21. Marburg: Tectum Verlag, 2015. Google Scholar
Freud, Sigmund. “Der Witz und seine Beziehung zum Unbewußten.” In Freud, Sigmund. Werkausgabe. Vol. 6, edited by Anna Freud, and Edward Bibring, and Willy Hoffer, 131–155. Frankfurt am Main: Fischer Taschen-buchverlag, 1999. Google Scholar
Fuß, Peter. Das Groteske. Ein Medium des kulturellen Wandels. Köln/Weimar/Wien: Böhlau Verlag, 2001. Horn, András. Das Komische im Spiegel der Literatur. Versuch einer systematischen Einführung. Würzburg: Könighausen & Neumann, 1988. Google Scholar
Iser, Wolfgang. “Das Komische: ein Kipp-Phänomen.” In Das Komische, edited by Wolfgang Preisendanz, and Rainer Warning, 398–402. München: W. Fink Verlag, 1976. Google Scholar
Kayser, Wolfgang. Das sprachliche Kunstwerk. Bern: Francke, 1969 (i. O. 1948). Google Scholar
Kehlmann, Daniel. Tyll. Roman. Reinbeck bei Hamburg: Rowohlt, 2017. Google Scholar
Kriegserfahrungen erzählen, edited by Jörg Rogge. Bielefeld: transkript Verlag, 2016. Google Scholar
Lapp, Edgar. Linguistik der Ironie. Tübingen: Gunter Narr Verlag, 2. Aufl., 1991. Google Scholar
Lorenz, Maren. “Tiefe Wunden, Gewalterfahrung in den Kriegen der Frühen Neuzeit.” In Gesellschaft – Gewalt – Vertrauen. Jan Philipp Reemtsma zum 60. Geburtstag, edited by Ulrich Bielefeld, and Heinz Bude, and Bernd Greiner. Hamburg: HIS Verlagsges. mbH, 2012. Google Scholar
Maid. Volker. Metzler Literatur Chronik. Werke deutschsprachiger Autoren. Stuttgar/Weimar: Verlag J.B. Metzler, 3., erw. Aufl., 2006. Google Scholar
Müller, Marika. Die Ironie. Kulturgeschichte und Textgestalt. Würzburg: Kö-nigshausen & Neumann, 1995. Google Scholar
Plönges, Sebastian. “Postironie als Entfaltung.” In Medien und Bildung. Insti-tutionelle Kontexte und kultureller Wandel, edited by Torsten Meyer, and Wey-Han Tan, and Christina Schwalbe, and Ralf Appelt, 438–446. Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden, 2011. Google Scholar
Politycki, Matthias. “Kalbfleisch mit Reis! Die literarische Ästhetik der 78er-Generation.” In Matthias, Politycki. Die Farbe der Vokale. Von der Litera-tur, den 78ern und dem Gequake satter Frösche, 23–44. München: Lucht-erhand, 1998. Google Scholar
Porr, Diana. “Postironie.” In Lexikon zur zeitgenössischen Kunst von Com&Com, edited by Markus Gossolt, and Johannes H. Hedinger, 135. Sul-gen/Zürich: Niggli, 2010. Google Scholar
Rickes, Joachim. “Der Esel ist nicht der Esel. Zu Daniel Kehlmanns Ungewiss-heitspoetik in ‘Tyll’”. Sprachkunst 49 (2018): 73–86. Google Scholar
Rogge, Jörg. “Kriegserfahrungen erzählen – Einleitung.” In Kriegserfahrungen erzählen, edited by Jörg Rogge, 9–30. Bielefeld: transkript Verlag, 2016. Google Scholar
Schaper, Benjamin. Poetik und Politik der Lesbarkeit in der deutschen Litera-tur. Heidelberg: Universitätsverlag Winter, 2017. Google Scholar
Schmidt-Dengler, Wendelin, and Klaus, Zeyringer. “Komische Diskurse und literarische Strategien. Komik in der österreichischen Literatur – eine Einleitung.” In Komik in der österreichischen Literatur, edited by Wende-lin Schmidt-Dengler, and Johann Sonnleitner, and Klaus Zeyringer, 9–19. Berlin: Erich Schmidt Verlag, 1996. Google Scholar
Scholten, Clemens. “Origenes (AT).” In Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet (WiBiLex). 2007. https://www.bibelwissenschaft.de/wibi-lex/das-bibellexikon/lexikon/sachwort/anzeigen/details/origenes-at/ch/0b1d6575c18a7f90f4aea21ace221413/. Google Scholar
Seeber, Stefan. Poetik des Lachens. Untersuchungen zum mittelhochdeutschen Roman um 1200. Berlin/New York: Walter de Gruyter, 2010. Google Scholar
Shakar, Alex. The Savage Girl. New York: Harper, 2001. Google Scholar
Stierle, Karlheinz. “Komik der Handlung, Komik der Sprachhandlung, Komik der Komödie.” In Das Komische, edited by Wolfgang Preisendanz, and Rainer Warning, 237–268. München: W. Fink Verlag, 1976. Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 125PDF downloads: 111
Inne teksty tego samego autora
- Bożena Anna BADURA, Migration erzählen. Am Beispiel von gehen, ging, gegangen von Jenny Erpenbeck und Widerfahrnis von Bodo Kirchhoff , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Bożena Anna BADURA, Redukcja estetyczna w narracji i imersja w najnowszej literaturze polskiej i niemieckiej , Transfer. Reception Studies: Tom 2 (2017)
Podobne artykuły
- Anna Szyndler, Tropem metafizycznej tęsknoty przez utwory Daniela Kehlmanna , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Rafał Pokrywka, Tryb ironiczny we współczesnej powieści miłosnej , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
- Joanna FRUŻYŃSKA, Międzykulturowy intersemiotyczny transfer komizmu powieść Ericha Kastnera «35 maja albo Jak Konrad pojechał konno do mórz południowych» w opracowaniu graficznym Bohdana Butenki. , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Ewa Górska, Dorota Sośnicka, ‘Koszmary uchodźców’: motywy ucieczki i lęku w powieści Gertrud Leutenegger "Späte Gäste" (2020) , Transfer. Reception Studies: Tom 8 (2023): Lęk i strach we współczesnej literaturze niemieckojęzycznej, polskiej i irlandzkiej
- Dana Radler, Życie „naznaczone” humorem: bohaterowie dzieł Johna McGaherna , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
- Joanna Ławnikowska-Koper, Niemieckojęzyczna literatura Szwajcarii bez tabu , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
- Joanna Małgorzata Banachowicz, Świat „po drugiej stronie” wyobraźni. Artystyczny dialog Radka Knappa z Alfredem Kubinem , Transfer. Reception Studies: Tom 4 (2019): PISARKI I PISARZE POLSKIEGO POCHODZENIA W NIEMCZECH I W AUSTRII. (POST)MIGRACJA TOŻSAMOŚĆ – TRANSKULTURA
- Agnieszka Palej, W poszukiwaniu korzeni. Współczesna polsko- -niemiecka literatura migracyjna i dylematy tożsamości (Sabrina Janesch, Alexandra Tobor, Matthias Nawrat) , Transfer. Reception Studies: Tom 4 (2019): PISARKI I PISARZE POLSKIEGO POCHODZENIA W NIEMCZECH I W AUSTRII. (POST)MIGRACJA TOŻSAMOŚĆ – TRANSKULTURA
- Hans-Christian Trepte, Powroty do przeszłości. Po śladach rodzinnych w niemieckojęzycznej literaturze (nie tylko) polskiego pochodzenia , Transfer. Reception Studies: Tom 4 (2019): PISARKI I PISARZE POLSKIEGO POCHODZENIA W NIEMCZECH I W AUSTRII. (POST)MIGRACJA TOŻSAMOŚĆ – TRANSKULTURA
- Aleksandra JACKIEWICZ, W poszukiwaniu potwierdzenia własnego głosu poetyckiego poprzez tłumaczenie: współczesna poezja polska w przekładzie na język hiszpański , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.