Łzami pisane. Strzęp całunu Andrzeja Mandaliana wobec czarnoleskiej poezji funeralnej.
Marcin Pliszka
marcin.pliszka@uph.edu.pla:1:{s:5:"en_US";s:81:"Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Wydział Nauk Humanistycznych";} (Polska)
Abstrakt
W artykule zestawiono i zinterpretowano dwa odległe czasowo tomy poetyckie: renesansowe Treny Jana Kochanowskiego i tomik Strzęp całunu współczesnego poety An-drzeja Mandaliana. Oba zbiory są poetycką relacją z traumatycznego doświadczenia we-wnętrznego, którym jest strata bliskiej osoby. W perspektywie porównawczej rozważono przede wszystkim topikę żałoby, wykorzystane motywy, sposób artykulacji tematu, jak rów-nież zagadnienia genologiczne. I Kochanowski, i Mandalian w poetyckiej frazie pokazują samą istotę cierpienia, a także definiują rzeczywistość poprzez cierpienie. W centrum rozważań znajduje się również tożsamość obu dyskursów, ich wspólna dykcja oraz wynikająca z tego uniwersalność i ponadczasowość ekspresji przeżycia „metafizyki straty”.
Słowa kluczowe:
poezja, cierpienie, ubi sunt?, Jan Kochanowski, Andrzej Mandalian, trenBibliografia
Bibliografia
Barthes, Roland. Przyjemność tekstu. Translated by Adriana Lewańska. War-szawa: Wydawnictwo KR, 1997. Google Scholar
Borowski, Andrzej. “O trwodze, rozpaczy i nadziei w ‘Trenach’ Jana Kocha-nowskiego.” In Jan Kochanowski. Interpretacje, edited by Jan Błoński, 166-167. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1989. Google Scholar
Burzka-Janik, Małgorzata. “Podążając za Eurydyką. O trenach Andrzeja Mandaliana z tomu ‘Strzęp całunu’”. Kwartalnik Opolski, no. 2–3 (2008). Google Scholar
Czyż, Antoni. “Stara kobieta w ‘Trenach’ Jana Kochanowskiego.” In Oblicza kobiecej starości. Literatura i historia, edited by Beata Walęciuk-Dejneka, 53-65. Kraków: Aureus, 2016. Google Scholar
Debray, Regis. “Narodziny przez śmierć.” Translated by Maryna Ochab. In Wymiary śmierci, Selected by Stanisław Rosiek, 243–264. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria, 2002. Google Scholar
Domański, Juliusz. Tekst jako uobecnienie. Szkic z dziejów myśli o piśmie i książce. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2002. Google Scholar
Drob, Janusz Andrzej. “Granice rozpaczy i łez w kulturze staropolskiej.” In Śmiech i łzy w kulturze staropolskiej, edited by Adam Karpiński, and Estera Lasocińska, and Mirosława Hanusiewicz, 133-140. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2003. Google Scholar
Foucault, Michel. “Sobąpisanie.” Translated by Michał Paweł Markowski. In Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura, edited by Tadeusz Komendant. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999. Google Scholar
Gleń, Adrian. “Niebycie.” In Gleń, Adrian. Andrzej Stasiuk. Istnienie, 129–164. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2019. Google Scholar
Głowiński, Michał. “Poezja trzeciego wieku.” Gazeta Wyborcza, no 156 (2003): 11. Google Scholar
Goliński, Janusz K. Vanitas. O marności w literaturze i kulturze dawnej. Warszawa: Towarzystwo “Ogród Ksiąg”, 1996. Google Scholar
Jankelevitch, Vladimir. To, co nieuchronne. Translated by Mateusz Kwaterko. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2005. Google Scholar
Kalaga, Wojciech. “Granice tekstu – mgławice tekstu.” Teksty Drugie, no. 4 (1997): 5–32. Google Scholar
Kochanowski Jan, Dzieła wszystkie, edited by Maria Renata Mayenowa, and Lucyna Woronczakowa, and Jerzy Axer, and Maria Cytowska. Vol. II: Treny. Wrocław: Ossolineum, 1983. Google Scholar
Künstler-Langner, Danuta. Idea vanitas. Jej tradycje i toposy w poezji pol-skiego baroku. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1996. Google Scholar
Maleszyński, Dariusz. Człowiek w tekście. Formy istnienia według literatury staropolskiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2002. Google Scholar
Mandalian, Andrzej. Strzęp całunu. Warszawa: Czytelnik, 2003. Google Scholar
Nycz, Ryszard. Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie. Wrocław: Wydawnictwo Leopoldinum, 2002. Google Scholar
Otwinowska, Barbara. “Sen w poezji Jana Kochanowskiego.” In Jan Kochanowski 1584–1984. Epoka – twórczość – recepcja, edited by Janusz Pelc, and Paulina Buchwald-Pelcowa, and Barbara Otwinowska. Vol. I. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1989. Google Scholar
Pliszka, Marcin. “Barokowy ‘sen’ jako gatunek literacki.” In W onirycznym teatrze. Sen w poezji polskiego baroku. Siedlce: Pracownia Wydawnicza Wydziału Humanistycznego, 2015. Google Scholar
Pliszka, Marcin. “Sen literacki – między doświadczeniem a konwencją. ‘Tren XIX’ Jana Kochanowskiego.” In Pliszka, Marcin. Prywatne i publiczne w tekstach kultury. Studia, Siedlce: Pracownia Wydawnicza Wydziału Hu-manistycznego, 2016. Google Scholar
Rozmowa Andrzeja Mandaliana z Joanną Szczęsną. Gazeta Wyborcza. Wysokie Obcasy (Nov. 2002). Google Scholar
Skwarczyńska, Stefania. “Topos ‘Ubi sunt qui ante nos fuerant?’” oraz styczne z nim formacje treściowo-formalne w poezji europejskiego kręgu kultu-rowego.” In Stefania Skwarczyńska, W orbicie literatury, teatru, kultury naukowej. Warszawa: PAX, 1985. Google Scholar
Spólna, Anna. Nowe “Treny”? Polska poezja żałobna po II wojnie światowej a tradycja literacka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007. Google Scholar
Sztukiecka, Grażyna. “O pocieszeniu, jakie daje mit orficki.” Świat i Słowo, no. 1 (2004): 43–56. Google Scholar
Sztukiecka, Grażyna. “Nie masz cię, Eurydyko moja!” Twórczość , no. 1 (2004): 94–95. Google Scholar
Św. Augustyn, Wyznania. Translated by Jan Czuj. Warszawa: DeAgostini–Al-taya–PAX, 2001. Google Scholar
Urbain, Jean-Didier. “W stronę historii Przedmiotu Funeralnego.” In Wymiary śmierci, Selected by Stanisław Rosiek, 321-328. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria, 2002. Google Scholar
Wańczowski, Marian, with Mirosław Lenart, and Ewa Maciesowicz. Księga żałoby i śmierci, Opole: [author’s edition], 1993. Google Scholar
Ziemba, Kwiryna. Jan Kochanowski jako poeta egzystencji. Prolegomena. Warszawa: Towarzystwo “Ogród Ksiąg,” 1994. Google Scholar
Autorzy
Marcin Pliszkamarcin.pliszka@uph.edu.pl
a:1:{s:5:"en_US";s:81:"Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Wydział Nauk Humanistycznych";} Polska
Statystyki
Abstract views: 109PDF downloads: 89
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Pliszka, Małe tęsknoty w "małej" prozie Roberta Walsera , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
Podobne artykuły
- Bartosz Małczyński, Ostateczne otwarcie ciężkich drzwi , Transfer. Reception Studies: Tom 8 (2023): Lęk i strach we współczesnej literaturze niemieckojęzycznej, polskiej i irlandzkiej
- Anna Majkiewicz, Joanna Ławnikowska-Koper, Kulturotwórczy potencjał tęsknoty. Kilka refleksji filologicznych , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Aleksandra JACKIEWICZ, W poszukiwaniu potwierdzenia własnego głosu poetyckiego poprzez tłumaczenie: współczesna poezja polska w przekładzie na język hiszpański , Transfer. Reception Studies: Tom 3 (2018)
- Iwona Sterczewska , Joanna Bochaczek-Trąbska, Emotywne funkcje ekslibrisu polskiego z lat 1939–1945 , Transfer. Reception Studies: Tom 6 (2021): AFEKTY 2 – WSPÓŁCZESNA KULTURA EMOCJI. TRANSFER. PRZEKŁAD. RECEPCJA
- Anna Majkiewicz, Joanna Ławnikowska-Koper, Aleksandra Budrewicz, Editors’ note / Od redaktorek , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Adrian Gleń, O strategiach uobecniania Friedricha Hölderlina w polskiej poezji współczesnej. Przyczynek do studiów receptywnych (prolegomena do większej całości) , Transfer. Reception Studies: Tom 9 (2024): The Literature (of the) “now.” Interventions, Trends and Revisions
- Joanna Warońska-Gęsiarz, Bruno Winawer o tęsknocie. Analiza wybranych utworów , Transfer. Reception Studies: Tom 7 (2022): Współczesne tęsknoty w literaturę wpisane
- Katarzyna Janus, Wiersze Benedykta Schwalbego (ok. 1460–1521) o zwiastowaniu Annie i Joachimowi, Niepokalanym Poczęciu oraz narodzeniu Maryi. Przekład i eksplikacja , Transfer. Reception Studies: Tom 9 (2024): The Literature (of the) “now.” Interventions, Trends and Revisions
- Simona Fraštíková, Jan Demčišák, Efekty afektów. Polityczna gra na emocjach odbiorcy , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
- Jan Trna, Płacz i śmiech jako podpora krytyki Szwajcarii w sztuce Zwanzigtausend Seiten Lukasa Bärfussa , Transfer. Reception Studies: Tom 5 (2020): AFEKTYWNA KULTURA. TRANSFER – PRZEKŁAD – RECEPCJA (LITERATURA NIEMIECKOJĘZYCZNA, ANGLOJĘZYCZNA I POLSKA)
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.