Transfer. Reception Studies

Wstyd w literaturze . Transfer – Recepcja – Przekład

2024-10-04

Zapraszamy badaczki i badaczy z dyscypliny literaturoznawstwo, kulturoznawstwo oraz z teorii i praktyki przekładu do namysłu nad aspektami związanymi z kategorią wstydu w literaturze.

Prosimy o złożenie manuskryptu artykułu za pośrednictwem platformy OJS najpóźniej do 28 lutego  2025 r.

Publikacja planowana jest na rok 2025.

 

Jak wynika z badań kulturoznawczych, nie ma jednej definicji kategorii wstydu. Wstyd – fundamentalne doświadczenie egzystencjalne człowieka – rozumiany może być jako siła opresywna ograniczająca ciało i świadomość podmiotu, wówczas staje się regulatorem zachowań społecznych w danej sferze oraz – za Eugeniuszem Jaworskim – „istotnym czynnikiem kreacji faktów kulturowych” (E. Jaworski, Wstyd jako kategoria typologiczna, w: Wstyd w kulturze. Zarys problematyki, red. E. Kosowska, Katowice 1998, s. 45). Ewa Kosowska stoi na stanowisku, że można wyróżnić co najmniej pięć sfer wstydu kreujących wewnętrzną złożoność kultury i pozwalających spojrzeć na zjawiska generujące wstyd z perspektywy jednostki i zbiorowości. Są to:   1. sfera braku (wstyd niedostatku), 2. sfera obfitości, 3. sfera aspiracji (wstyd zjawisk godzących w image, czyli wstyd natury, pochodzenia, rodziny, odmienności religijnej itp.), 4. sfera kompetencji (realizacja aspiracji połączona z wstydem niewiedzy, zaniechania, błędu) 5. sfera ostentacji (zmierzająca do wzmocnienia dotychczasowego stanu kultury lub podważenia sensu danego elementu rzeczywistości) (por. E. Kosowska, Wstyd. Konotacje antropologiczne, w: Wstyd w kulturze. Zarys problematyki, op.cit. s. 59-60).   Pamięć o regułach podlegających sankcji wstydu utrzymuje się stosunkowo długo, stąd jednym z istotnych problemów towarzyszących integracji współczesnego świata jest poznanie pełnego spectrum zjawiska wstydu oraz zanalizowanie jego struktury, znaczenia i funkcji we współczesnej kulturze. Wychodząc z założenia, że tekst literacki dostarcza określonego modelu świata opartego na kulturowych kategoriach, badanie literaryzacji kategorii wstydu i sposobów jej manifestacji jest drogą ku rozpoznaniu i rekonstrukcji ukrytych wzorców kultury. Dlatego analiza i interpretacja utworów literackich przez pryzmat kategorii wstydu stawia możliwość diagnozy współczesnych społeczeństw. Zapraszamy badaczki i badaczy z dyscypliny literaturoznawstwa, kulturoznawstwa oraz z teorii i praktyki przekładu do namysłu nad następującymi aspektami związanymi z kategorią wstydu: - wstyd jako kategoria zmienna historycznie, ale jednocześnie inwariantna, - implikowane kategorią wstydu zakazy i nakazy,   - uwarunkowania kulturowe kategorii wstydu, - sposób manifestacji wstydu jako składowa wskazująca na odmienność kulturową, - opresywność wstydu w różnych sfera życia podmiotu, - wstyd jako element dyskursywnego konstruktu władzy-wiedzy, - wstyd jako zjawisko psychosomatyczne przekładające się na zachowania kulturowe, Przedstawione propozycje nie wykluczają innych ujęć WSTYDU w literaturze i kulturze.

Literatura współczesna - drogi recepcji

2023-12-06

Literatura współczesna? Drogi recepcji

Zapraszamy do nadsyłania artykułów oraz recenzji do nadchodzącego numeru 9 tematycznego (2024), podejmującego także tematykę anglojęzycznej literatury oraz kultury. W centrum naszych zainteresowań znajduje się literatura „nowa”, „najnowsza”, „współczesna”, nawet jeśli te określenia zdają się być niedokładne lub niewystarczające. To, co nowe, świeże, bądź ostatnie niewątpliwie budzi naszą ciekawość, kształtuje doświadczenie czytelnicze oraz konstytuuje rynki oraz wspólnoty literackie. Powstałe w XXI wieku powieści, sztuki czy wiersze wytwarzają nowe kody i języki pozwalające nam uchwycić dynamicznie zmieniającą się rzeczywistość oraz wyzwania, jakie ta stawia przed nami. Mimo że kategoria „wieku”, pewnego stałego punktu orientującego nas w procesie historycznym, zdaje się znaczyć coraz mniej oraz ulegać rozpuszczeniu w płynności codziennego doświadczenia ery globalnego kapitalizmu. Podobnie „nowość” czy „nowoczesność” literatury to także pojęcia niedokładne, niedostosowane do ogromnej liczby dzieł publikowanych każdego roku. Same pojęcia „nowości”, „innowacyjności” czy „świeżości” coraz częściej oznaczają przecież różne od siebie zjawiska. Będąc coraz bardziej świadomymi tego, w jakim stopniu praktyki władzy są zapośredniczone przez dyskurs – a zatem przenikają także nagrody, kapitały czy rynki literackie – możemy zauważyć, w jaki sposób nasze poczucie „bycia tu” oraz „bycia teraz”, nasze rozumienie „współczesności”, ulega rozproszeniu. Jak możemyw takich okolicznościach określać co „warto czytać” i co „warto kupować”? Czy kategoria kanonu wciąż pozostaje wymiernym punktem odniesienia, a jeśli tak, to jakie dzieła powinien ów kanon obejmować? Co należy do literackiego centrum, a co do literackich peryferii? I czy w ogóle wyżej wspomniane kategorie mają jeszcze znaczenie w obrębie historycznej i teoretycznej refleksji?

Literatura współczesna to także literatura w działaniu, literatura teraz. W obliczu cyfrowej rewolucji, którą nasze zglobalizowane oraz skosmopolityzowane społeczeństwo przechodzi od pewnego czasu, trudno nie zauważyć transformacji zachodzącej w obrębie praktyk dzielenia, przepracowywania, (re-)kontekstualizacji oraz „recyclingu” wiedzy, idei oraz konwencji. W ostatnim czasie szczególnie wyraźnie możemy dostrzec te procesy w obiecującym, choć także niepokojącym, rozwoju sztucznej inteligencji, zarówno w jej komercyjnym, jak i osobistym użytkowaniu. Rozwój ten radykalnie zmienia sposoby dzielenia się wiedzą oraz informacjami, a także zachęca nas do przemyślenia pozycji twórcy, wytwórcy, pośrednika czy odbiorcy, a zatem ról, z których każda niekoniecznie musi być wciąż pełniona przez człowieka.

W perspektywie powyższych przemian oraz problemów mimo wszystko niemożliwe okazuje się sprowadzenie literatury współczesnej jedynie do rozpływającego się konceptu. Doświadczenie osobistej lektury przecież wciąż pozostaje kluczowym elementem determinującym to, czym jest literatura oraz literackość. Teksty literatury najnowszej twórczo mierzą się z palącymi problemami współczesności, z których wiele – choćby katastrofy naturalne, rzeczywistość (po) pandemii, lęki niesione przez rozwój nowoczesnych technologii czy struktury pamięci i traumy – nie były dotychczas właściwie reprezentowane. Mając to wszystko na uwadze, zachęcamy do nadsyłania tekstów poświęconych nowym tendencjom oraz współczesnym lekturom, które właściwie kształtują literacki krajobraz wieku XXI.

W ramach krytycznej refleksji nad problemem nowości oraz współczesności literatury zapraszamy do nadsyłania publikacji zainspirowanych następującymi zagadnieniami:

• proza, liryka oraz dramat XXI wieku
• recepcja literatury współczesnej
• nowa / najnowsza / współczesna literatura
• „funkcja” krytyki
• innowacje i rewolucje
• literatury porównawcze oraz światowe
• akumulacje oraz transfery kapitału literackiego
• rynek literacki oraz nagrody literackie
• kanon literacki oraz literatury mniejszościowe
• literatura wobec aktywizmu

W roczniku „Transfer. Reception Studies” publikujemy artykuły, recenzje oraz eseje poświęcone zagadnieniom składającym się na profil tematyczny czasopisma i innym literaturom narodowym. Pragniemy tworzyć sieć wymiany idei, koncepcji, metodologii oraz zagadnień bliskich badaczkom i badaczom problemów recepcji, odbioru czytelniczego czy komunikacji ponadnarodowej. Zachęcamy także do nadsyłania tekstów poświęconych innej tematyce bliskiej zagadnieniom badań recepcyjnych.

Teksty w języku angielskim wraz ze wszystkimi wymaganymi metadanymi, prosimy składać przez system OJS do 1 maja 2024.

ERIH+

2022-04-05

Z radością informujemy, że czasopismo "Transfer. Reception studies" zostało wpisane do bazy ERIH+ oraz na ministerialną listę czasopism naukowych (70 punktów). Dziękujemy wszystkim współautorkom i współautorom za wkład w nasz sukces!
Redakcja